«Στη μέση του δρόμου που περνούσαμε, ορθωνόταν μια χουρμαδιά, τόσο ψηλή, που δεν έχω ξαναδεί. Ενας μικρός φράχτης από κούτσουρα γυρόφερνε τον κορμό της, αλλιώς θα την είχαν καταστρέψει οι Ελληνες, που όρθιοι στα παλιά τους αμάξια την προσπερνούσαν τρέχοντας, λες κι ήταν σε ιπποδρομίες. Απ’ όλα τριγύρω μας, η χουρμαδιά αυτή τράβηξε περισσότερο την προσοχή μας. Οι Ελληνες ας θυμούνται πάντα πως η χώρα τους είναι αυτή που γεφυρώνει την Ευρώπη με την Ανατολή και χρέος τους είναι να κρατούν κάθε ανατολίτικο στολίδι. Κάτι τέτοιο είναι κι αυτή η χουρμαδιά», έγραφε ο Χανς Κρίστιαν Αντερσεν στις εντυπώσεις του από το ταξίδι στην Ελλάδα.
Η χουρμαδιά της οδού Ερμού, που τόσο εντυπωσίασε τον Δανό παραμυθά, ξεριζώθηκε δυστυχώς το 1857, η ιστορία της όμως ζωντανεύει στο εξαιρετικό βιβλίο «Αθήνα. Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Κεφετζάκη, που κυκλοφόρησε πριν από λίγο διάστημα από τις εκδόσεις της Εστίας.
Eπτά χρόνια εκτεταμένης έρευνας σε αρχεία, παλαιούς και νεότερους οδηγούς της πόλης, μελέτες αθηναιογράφων, μονογραφίες μνημείων και κτιρίων, εργασίες για συνοικίες, αυτοβιογραφικά, περιηγητικά, λογοτεχνικά και δημοσιογραφικά κείμενα χρειάστηκαν οι δύο καθηγητές μέσης εκπαίδευσης για να συγκεντρώσουν σε 695 σελίδες ένα γοητευτικό υλικό για την Αθήνα.
Μια συναρπαστική περιήγηση στην πόλη, με ιστορικές αναφορές σε μνημεία, χώρους, δρόμους και κτίρια που αναβιώνουν την ατμόσφαιρα του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Σήμερα, που η Αθήνα και ειδικά το κέντρο της δοκιμάζονται από την κρίση, το βιβλίο αυτό μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την προσπάθεια επανάκτησης της σχέσης οικειότητας των κατοίκων με την πόλη τους.
Το βιβλίο χωρίζεται σε έντεκα κεφάλαια και σε αντίστοιχες περιοχές: παλαιά πόλη, Ακρόπολη και γύρω λόφοι, εμπορικό κέντρο, οδός Ακαδημίας έως Αλεξάνδρας, από την Πειραιώς έως τον Ελαιώνα, πλατεία Συντάγματος, πλατεία Ομονοίας, από τα Χαυτεία ώς τα Πατήσια. Η αφήγηση έχει τη μορφή λημμάτων.
«Η αρχική μας σκέψη ήταν να ασχοληθούμε με το ιστορικό κέντρο», μας πληροφορεί ο Θανάσης Γιοχάλας. «Τελικά, όμως, το υλικό ήταν πολύ μεγάλο κι έτσι επεκταθήκαμε. Μάλιστα, στο τέλος του βιβλίου υπάρχει παράρτημα με επιπλέον στοιχεία για ζητήματα σχετικά με την εξέλιξη της Αθήνας, όπως η ύδρευση, ο φωτισμός, η οδοποιία, οι συγκοινωνίες. Για όποιον θέλει να γνωρίσει την πόλη μέσα από ιστορίες για τις πλατείες, τα κτίρια, τους δρόμους, τα μουσεία, τις γειτονιές της, είναι ένα επαρκές και ωφέλιμο βιβλίο. Δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει ούτε να επιδείξει γνώσεις. Επίσης, δεν απαιτεί διάβασμα απνευστί. Επιστρέφεις σ’ αυτό ξανά και ξανά».
Εξαιρετική ιδέα είναι και το πάντρεμα με τη λογοτεχνία. «Εμπλουτίζει τον περίπατο. Δίνει ατμόσφαιρα και άρωμα. Ενα παράθεμα πολλές φορές έχει πολύ πιο ενδιαφέρον από την ιστορική αφήγηση. Λέει περισσότερα και τα λέει με έναν τρόπο γοητευτικό», συμπληρώνει η Τόνια Καφετζάκη.
Η γεύση που άφησε στους δύο συγγραφείς η κατάδυσή τους στην ιστορία της Αθήνας είναι ενδεικτική και της τεράστιας αλλαγής που έχει υποστεί η πόλη. «Η Αθήνα σε όλη τη διαδρομή της βίωνε αντιφάσεις. Στην οθωνική περίοδο προσπαθεί να γίνει η πρωτεύουσα του κράτους και προς τα τέλη του 19ου μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα. Στις αρχές του 20ού θέλει να εκσυγχρονιστεί αλλά υπάρχουν κι αυτά που την τραβάνε πίσω. Στον Μεσοπόλεμο προσπαθεί να διαχειριστεί την πρώτη της μεγάλη μεγέθυνση με τους πρόσφυγες και τις νέες γειτονιές. Ερχεται ο πόλεμος και αλλάζει πια δραματικά», σημειώνει η Τ. Καφετζάκη.
«Αν δεν είχαν μεσολαβήσει οι πρακτικές της αντιπαροχής και της κατεδάφισης, το ιστορικό κέντρο θα ήταν από τα ομορφότερα της Ευρώπης. Δυστυχώς, δεν προστατεύθηκε από κανέναν. Και σήμερα μιλάμε για τα απομεινάρια αυτής της πόλης. Για κάποια ίχνη· γι’ αυτό και μέσα απ’ αυτήν την έκδοση νιώθουμε ιχνηλάτες».
Της ΓΙΟΥΛΗΣ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ
Πηγή: Η Καθημερινή
Speak Your Mind
You must be logged in to post a comment.