Οσκαρ Νιμάγερ, αισθησιακά μοντέρνος

Ο Οσκαρ Νιμάγερ, ο οραματιστής αρχιτέκτονας που ταυτίστηκε με την ουτοπία της Μπραζίλια, πέθανε σε ηλικία 104 ετών. Ηταν ο τελευταίος από τους μεγάλους μοντέρνους αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα. Τη δεκαετία του ’60, οι φουτουριστικές προτάσεις του για ορισμένα από τα πιο προβεβλημένα δημόσια κτίρια της (τότε) νέας πρωτεύουσας της Βραζιλίας είχαν προκαλέσει τεράστια αίσθηση, προσφέροντας στον ίδιο μια θέση στην Ιστορία. Ο τελευταίος από τους μεγάλους μοντέρνους της αρχιτεκτονικής του 20ού αιώνα δεν υπάρχει πια. Ο Οσκαρ Νιμάγιερ, ο σπουδαίος Βραζιλιάνος αρχιτέκτονας, ταυτισμένος με το μοντέρνο όραμα της Μπραζίλια, της πόλης που χτίστηκε από το πουθενά για να εξελιχθεί σε ζωντανό μνημείο ενός ριζοσπαστικού και θαρραλέου αστικού πειράματος, πέθανε σε ηλικία 104 ετών.
Ο Νιμάγερ είχε διακομιστεί στις αρχές Νοεμβρίου στο νοσοκομείο Samaritano του Ρίο ντε Τζανέιρο λόγω αφυδάτωσης. Τον περασμένο Μάιο είχε νοσηλευθεί σε νοσοκομείο επί τρεις εβδομάδες εξαιτίας μιας πνευμονίας. Παρά την κλονισμένη υγεία των τελευταίων ετών ο Νιμάγερ παρέμενε δραστήριος και παθιασμένος μέχρι τέλους.
Φουτουριστικό εγχείρημα
Γεννημένος στο Ρίο ντε Τζανέιρο, άρχισε τη σταδιοδρομία του στο γραφείο του Λε Κορμπιζιέ. Ανήσυχος από τα πρώτα του επαγγελματικά βήματα έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την εξερεύνηση των δυνατοτήτων του μπετόν. Αλλά ο Οσκαρ Νιμάγερ δεν ήταν οπαδός ενός «άχαρου», μονοδιάστατα λειτουργικού μοντερνισμού. Ο δικός του μοντερνισμός θα ήταν γεμάτος καμπύλες, δυναμικές φόρμες, παιχνίδια με σχήματα, μορφές και το φως, ένας μνημειακός αλλά αισθησιακός μοντερνισμός που βρήκε την καλύτερη εφαρμογή του στην παράδοξη περίπτωση της Μπραζίλια, της νέας πρωτεύουσας της Βραζιλίας.
Η πόλη σχεδιάστηκε από τον πολεοδόμο Λούσιο Κόστα, έτσι ώστε να μοιάζει με αεροσκάφος: τα κτίρια της εκτελεστικής εξουσίας βρίσκονται στο «πιλοτήριο» και τα γραφεία και οι κατοικίες εκτείνονται στα «φτερά». Aρχισε να χτίζεται το 1956 και εγκαινιάστηκε 41 μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1960. O Nιμάγερ ανέλαβε να σχεδιάσει σημαντικά δημόσια κτίρια και τελικά ήταν αυτός που συνδέθηκε άμεσα με το φουτουριστικό εγχείρημα της νέας πρωτεύουσας. Ανάμεσά τους το Προεδρικό Μέγαρο, το Κοινοβούλιο, το Κογκρέσο και ο διάσημος καθεδρικός ναός.
600 κτίρια
Ηταν τέτοιο το δέος της κοινής γνώμης από το οπτικό σοκ που δημιουργούσε η εικόνα της απόλυτα γεωμετρημένης Μπραζίλια που ο Σοβιετικός αστροναύτης Γιούρι Γκαγκάριν είχε αναφωνήσει κατά τη διάρκεια επίσκεψής του το 1961: «Αισθάνομαι λες και πάτησα σε άλλο πλανήτη και όχι στη Γη».
Σήμερα η Μπραζίλια είναι μια πόλη 2,6 εκατομμυρίων με πολλά προβλήματα, καθώς σχεδιάστηκε για πολύ λιγότερους (600.000).
«Η Μπραζίλια άλλαξε πολύ από το αρχικό μου σχέδιο. Οι βαθιές κοινωνικές ανισότητες που υπάρχουν στη νέα πρωτεύουσα μού προκαλούν θλίψη», είχε δηλώσει πριν από δύο χρόνια. Οπως είναι γνωστό ο Νιμάγερ ήταν κομμουνιστής και προσωπικός φίλος του Φιντέλ Κάστρο. Μέλος του κομμουνιστικού κόμματος από το 1945, ο Νιμάγερ τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν το 1963. Εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων άφησε τη Βραζιλία μετά το πραξικόπημα του 1964 για να επιστρέψει στα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν και τιμήθηκε με το βραβείο Pritzker.

Πηγή: Η Καθημερινή