Με παραλιακό πάρκο τριών χιλιομέτρων η Θεσσαλονίκη

Κι ενώ τα φώτα έχουν πέσει στην Αθήνα, είτε για έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη (Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στον παλαιό Ιππόδρομο, ΕΜΣΤ στο Φιξ, επέκταση Εθνικής Πινακοθήκης κ.ά.), είτε για έργα που δεν έχουν καν ξεκινήσει (Re-think Athens / Πανεπιστημίου), η Θεσσαλονίκη ετοιμάζεται να υποδεχθεί μέχρι το τέλος του χρόνου τη σημαντικότερη αστική ανάπλαση δημόσιου χώρου που έχει δει τις τελευταίες δεκαετίες ελληνική πόλη: η δεύτερη φάση της ανάπλασης της Νέας Παραλίας θα παραδώσει σε λίγους μήνες ένα γραμμικό πάρκο τριών χιλιομέτρων, συνολικής έκτασης 238 στρεμμάτων και προϋπολογισμού 32,1 εκατομμυρίων ευρώ.

Δεδομένης της σημασίας που έχει το παραλιακό μέτωπο της Θεσσαλονίκης και της απουσίας σημαντικού οργανωμένου χώρου πρασίνου στο κέντρο, η Νέα Παραλία (που, όπως είναι γνωστό, προέκυψε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’60 από τα θεαματικά έργα επιχωμάτωσης της παραλιακής ζώνης από τον Λευκό Πύργο μέχρι το Καραμπουρνάκι, στο ζενίθ της παντοδυναμίας του Κωνσταντίνου Καραμανλή) αναβιβάζεται σε πρωταγωνιστή της πόλης στον 21ο αιώνα: η λεπτή λωρίδα που απλώνεται στο όριο ανάμεσα στη στεριά και στη θάλασσα, τόσο σημαντική για χιλιάδες Θεσσαλονικείς που κάνουν εδώ τη βόλτα τους, τρέχουν ή κάνουν ποδήλατο, σχεδιάστηκε με βάση το πρώτο βραβείο που απέσπασε στον σχετικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό το γραφείο του Πρόδρομου Νικηφορίδη και του Μπερνάρ Κουόμο και υλοποιείται υπό την επίβλεψη του Δήμου Θεσσαλονίκης. Η πρώτη φάση (από τους ομίλους μέχρι το Μέγαρο Μουσικής) ολοκληρώθηκε πριν από δύο χρόνια και τώρα βρίσκονται σε εξέλιξη έργα στο υπόλοιπο ήμισυ της Νέας Παραλίας με σημείο εκκίνησης τον Λευκό Πύργο.

Ολα αυτά, τα τόσο αυτονόητα για τον δημόσιο χώρο στις προηγμένες κοινωνίες του δυτικού κόσμου, ακούγονται με σχετική έκπληξη στην Ελλάδα, όπου ο κατακερματισμένος δημόσιος χώρος «προκύπτει» από τυχαίες ή αποσπασματικές επιλογές και διαδοχικά επεισόδια διαπλοκής ανάμεσα στην κεντρική ή την τοπική διοίκηση και ιδιωτικά συμφέροντα που συνήθως δημιουργούν «τετελεσμένα» (δείτε την παραλιακή ζώνη της Αθήνας).

Ο «δρόμος για τον παράδεισο» δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα ούτε στη Θεσσαλονίκη (πρόσφατα, κάτοικοι της περιοχής του «Μακεδονία Παλάς» κατέθεσαν προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας καθώς μια επικλινής επιφάνεια εμποδίζει την οπτική επαφή των διαμερισμάτων τους με τον Θερμαϊκό), αλλά σημασία έχει ότι το έργο προχωρεί και σήμερα βρισκόμαστε πιο κοντά από ποτέ στην ολοκλήρωσή του. Αν οι ρυθμοί δεν πέσουν τους πιο ζεστούς μήνες του χρόνου, υπάρχει περίπτωση να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα που θέλει το έργο να ολοκληρώνεται τον Νοέμβριο.

15 χώροι πρασίνου
Κεντρική σχεδιαστική επιλογή και στον αντίποδα της γραμμικής πορείας της Νέας Παραλίας είναι ότι διαμορφώνονται, στην εσώτερη πλευρά, 15 χώροι πρασίνου ως αλληλοδιαδοχή «πράσινων δωματίων – κήπων» με ένα ιδιαίτερο θεματικό χαρακτηριστικό ο καθένας. Πρόκειται για μια διαδοχή χώρων που επιχειρούν να διατηρήσουν την οικεία ατμόσφαιρα του ιδιωτικού, διαμορφώνοντας ωστόσο τον δημόσιο χώρο. Δεν πρόκειται για μεγάλα «πάρκα», αλλά μικρής έκτασης «δωμάτια» που φέρνουν στη μνήμη τους κήπους των κατοικιών που άλλοτε υπήρχαν στην περιοχή, πριν από την επιχωμάτωση, και οι οποίοι έφταναν μέχρι την άκρη του κύματος και τον φυσικό αιγιαλό.

Οι κήποι, σε αντίθεση με το πλακόστρωτο της παραλίας, είναι προστατευμένοι χώροι, έχουν τη δική τους εσωστρέφεια. Η διαφοροποίηση, η εναλλαγή, η δυνατότητα οπτικής απομόνωσης, ο σκιασμός, η έκπληξη, η ανακάλυψη του διαφορετικού, το παιχνίδι, τα μαλακά δάπεδα, το πράσινο: οι κήποι ακολουθούν άλλους δρόμους συνθετικής γλώσσας, εξυμνώντας το οικείο και το ιδιωτικό, δημιουργώντας νέους συλλογικούς χώρους σε κλίμακα τοπική.

Το πλακόστρωτο
Το πλακόστρωτο της παραλίας, από τον Λευκό Πύργο έως το Μέγαρο Μουσικής, αντιμετωπίζεται ενιαία και ισότιμα, χωρίς αυξομειώσεις στο εύρος του. Η σημερινή πλακόστρωση αντικαθίσταται με χυτό δάπεδο που κατασκευάζεται σε όλο το μήκος του μετώπου. Το δάπεδο διαφοροποιείται μόνο στο σημείο της απόληξης του κρηπιδώματος, όπου με τη χρήση ξύλινου καταστρώματος υψηλής αντοχής (τύπου «ντεκ») νοηματοδοτείται το όριο ξηράς και θάλασσας με ένα υλικό

Ενα από τα νέα
Η πέτρα του σκανδάλου:
Το λιγότερο πιο «πυκνό» στο φινίρισμά του. Παράλληλα, η αλλαγή του υλικού και η επιφανειακή του επεξεργασία επιτρέπουν στα άτομα με μειωμένη όραση να αντιληφθούν το όριο του κρηπιδώματος.

Στην εσωτερική πλευρά του κρηπιδώματος προσφέρεται η δυνατότητα σκιασμένης διαδρομής, με τη δημιουργία μιας αλέας από το «Μακεδονία Παλάς» έως το Μέγαρο Μουσικής. Η διαδρομή αυτή με τα καθιστικά ανάμεσα στα δέντρα γίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη τους θερινούς μήνες, κυρίως σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Η αλέα λειτουργεί ως ενδιάμεσο όριο – φίλτρο μεταξύ των δύο τμημάτων του παραλιακού μετώπου: του πλακόστρωτου και της πράσινης ζώνης. Δημιουργεί μια διαφοροποιημένη σε ποιότητες διαδρομή, οριοθετείται από τα δέντρα, αποκτά την κλίμακα του αστικού δρόμου και διαμορφώνει ενιαία εικόνα στη θέα του μετώπου από τη θάλασσα. Στη συνέχεια της διαδρομής συναντάμε στάσεις με πέργκολες, και κιόσκια – αναψυκτήρια.

Οι Θεσσαλονικείς γνωρίζουν πολύ καλά ότι η έλλειψη συστηματικού σκιασμού, που λόγω του δυτικού προσανατολισμού αποτελεί καίριο θέμα, αποδυναμώνει τη χρήση του χώρου κατά τους θερινούς μήνες και ιδιαίτερα του πλακόστρωτου. Η διαδρομή τις νυχτερινές ώρες θα είναι περισσότερο φωτισμένη από το υπόλοιπο τμήμα του πλακόστρωτου και θα ενισχύει έτσι το αίσθημα της ασφάλειας για τους περιπατητές. Τα βασικά δέντρα που φυτεύονται είναι το πεύκο και ο πλάτανος, συνήθως σε αλέες.

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ

Πηγή: Η Καθημερινή