Αντισυνταγματικός ο νόμος Παπακωνσταντίνου για τα αυθαίρετα

Αντισυνταγματικό έκρινε το Συμβούλιο της Επικρατείας το άρθρο 24 του ν.4014/2011 για την τακτοποίηση αυθαιρέτων με την υπ’ αρ. 1118/2014 απόφαση, η οποία εκδόθηκε με τη διαδικασία της «δίκης πιλότου» και δημοσιεύθηκε χθες. Η κήρυξη ως αντισυνταγματικού του νόμου Παπακωνσταντίνου ήταν αναμενόμενη και στο πλαίσιο αυτό έχει δοθεί η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες που έχουν ενταχθεί στο νόμο αυτό να υπαχθούν στο μεταγενέστερο ν. 4178/2013.
Το σκεπτικό
Σύμφωνα με το ΣτΕ, οι ρυθμίσεις του ν. 4014/2011 παρότι προβλέπουν την αναστολή των κυρώσεων για την αυθαίρετη δόμηση, ουσιαστικά διατηρούν επί μακρόν τα αυθαίρετα κτίσματα.
«Με τις ρυθμίσεις του άρθρου 24 του ν. 4014/2011, ανεξαρτήτως αν αναφέρονται σε αναστολή επιβολής των κυρώσεων που προβλέπονται από τις παγίως ισχύουσες γενικές διατάξεις για την αυθαίρετη δόμηση και όχι σε νομιμοποίηση ή σε εξαίρεση από την κατεδάφιση, επιτρέπεται κατ’ ουσίαν η επί μακρόν διατήρηση κατασκευών και χρήσεων που παραβιάζουν τις εκάστοτε ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις.
Η αναστολή δε αυτή έχει εφαρμογή και σε κατασκευές μεταγενέστερες του ν. 1337/1983, με τον οποίο αναμορφώθηκε το σύστημα πολεοδομικού σχεδιασμού σε εκτέλεση της επιταγής του άρθρου 24 του Συντάγματος» σημειώνεται στην απόφαση του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου.
«Εισπρακτικός χαρακτήρας»
Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, οι δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες δεν αναιρούνται από την πρόβλεψη ότι το ειδικό πρόστιμο τακτοποίησης περιέρχεται στο Πράσινο Ταμείο, το οποίο υλοποιεί δράσεις αστικής αναζωογόνησης.
Και αυτό επειδή:
- στο μέτρο της αναστολής κατεδάφισης υπάγεται οποιαδήποτε αυθαίρετη κατασκευή, πλην όσων βρίσκονται σε δασικές ή αρχαιολογικές εκτάσεις
- η αναστολή από την κατεδάφιση επέρχεται μόνο με την υποβολή αίτησης υπαγωγής στο νόμο Παπακωνσταντίνου και όχι  ύστερα από εκτίμηση των συνεπειών της διατήρησης αυθαίρετης κατασκευής σε συσχέτιση με συγκεκριμένα μέτρα «αναζωογόνησης» που λαμβάνει το Πράσινο Ταμείο
- κατά τη διάρκεια εφαρμογής του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής μόνο ποσοστό 2,5% των πόρων του Πράσινου Ταμείου διατίθεται αποκλειστικά για τις λειτουργικές του δαπάνες και την εκπλήρωση των σκοπών του. Το υπόλοιπο δηλαδή, περιέρχεται στον κρατικό προϋπολογισμό λόγω της κρίσης.
“Εισπρακτικοί και μόνον σκοποί δεν θα ήταν δυνατό να θεμελιώσουν λόγο δημοσίου συμφέροντος που θα δικαιολογούσε τη θέσπιση ρυθμίσεων με ευρύτατες συνέπειες σε βάρος του περιβάλλοντος, όπως προβλέπει ο νόμος 4014/2011″ αναφέρεται στη σχετική απόφαση.
«Ανατρέπεται ο ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός»
Παράλληλα, σύμφωνα με το ΣτΕ, οι ρυθμίσεις του άρθρου 24 του ν. 4014/2011 έχουν ως συνέπεια να ανατρέπεται, και σε κάθε περίπτωση να νοθεύεται, ο επιβαλλόμενος από το άρθρο 24 του Συντάγματος ορθολογικός πολεοδομικός σχεδιασμός, και να επέρχεται αλλοίωση της λειτουργικότητας των οικισμών και επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων.
Και αυτό επειδή, η αναστολή αυτή επέρχεται με μόνη την υποβολή αίτησης του ενδιαφερομένου και των σχετικών δικαιολογητικών και την καταβολή του οριζόμενου στο νόμο ποσού ειδικού προστίμου. Χωρίς ειδική για κάθε αυθαίρετο κρίση αρμόδιου οργάνου της διοίκησης, ύστερα από εκτίμηση πολεοδομικών και κτιριολογικών κριτηρίων, που σχετίζονται με το μέγεθος, τη χρήση, το είδος και τη σημασία της αυθαίρετης κατασκευής, καθώς και με τις επιπτώσεις της στο χώρο που την περιβάλλει, τη συνολική δηλαδή επιβάρυνση της περιοχής.
Παράλληλα, στην σχετική απόφαση επισημαίνεται ότι θεσπίζονται αυστηρές διατάξεις για την αποτελεσματική εφαρμογή των προβλεπόμενων κυρώσεων για όσους αυθαιρετούχους δεν υπαχθούν στο μέτρο της αναστολής της κατεδάφισης, ενώ δεν εξαιρούνται τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές. Ωστόσο, όπως αναφέρεται, δεν αίρονται, οι δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον των περιοχών, όπου βρίσκονται οι αυθαίρετες κατασκευές, για τις οποίες, κατ’ εφαρμογή του προαναφερόμενου άρθρου 24 του ν. 4014/2011, αναστέλλεται η κατεδάφιση.
Το ΣτΕ, δηλαδή, αναφέρει ότι δεν εκτιμούνται οι επιπτώσεις από τη διατήρηση των αυθαίρετων κτισμάτων στην εφαρμογή του πολεοδομικού σχεδιασμού στους όρους διαβίωσης και στην ποιότητα ζωής στις περιοχές αυτές.
Και αυτό παρά το ότι:
- ο ορθολογικός σχεδιασμός με βάση χωροταξικά και πολεοδομικά κριτήρια αναγόμενα στη φυσιογνωμία και στις ανάγκες κάθε περιοχής
- η εξασφάλιση της λειτουργικότητας των οικισμών και
-γενικότερα, η προστασία του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος αποτελεί συνταγματική επιταγή για όλους τους οικισμούς και περιοχές της Χώρας.
Τι πρέπει να κάνουν οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων
Όσοι έχουν ενταχθεί στο νόμο 4014/2011 (Παπακωνσταντίνου) με ηλεκτρονική δήλωση, μπορούν να αιτηθούν της ένταξης στις νέες ρυθμίσεις (4178/2013) για τα αυθαίρετα. Εκτιμάται ότι στις νέες ρυθμίσεις έχει ήδη υπαχθεί η συντριπτική πλειονότητα των ιδιοκτητών που είτε ολοκλήρωσαν τη «νομιμοποίηση» είτε πληρώνουν ακόμη δόσεις.
Ο διάδοχος νόμος για τα αυθαίρετα  (4178/2013) είναι θωρακισμένος έναντι προσφυγής στο ΣτΕ, καθώς στηρίζεται στη νομολογία του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ.
Πάντως, όλες οι λεπτομέρειες για τη μετάβαση στις νέες διατάξεις περιγράφονται στην εγκύκλιο  54373  του ΥΠΕΚΑ, η οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι:
-σε περιπτώσεις όπου από την μεταφορά των στοιχείων το πρόστιμο που υπολογίζεται με το νέο νόμο είναι μεγαλύτερο από αυτό της ολοκληρωμένης πράξης υπαγωγής δεν καταβάλλεται το επιπλέον ποσό και εκδίδεται βεβαίωση πράξης ολοκλήρωσης της υπαγωγής σύμφωνα με το ποσό που έχει υπολογιστεί και καταβληθεί. Προσεχώς με υπουργική απόφαση θα καθοριστούν οι περιπτώσεις και η διαδικασία τυχόν επιστροφής προστίμων όταν το πρόστιμο που υπολογίζεται σύμφωνα με το νέο νόμο είναι μικρότερο του ποσού που έχει καταβληθεί για την ολοκληρωμένη πράξη υπαγωγής.
Το αίτημα για την μεταφορά των στοιχείων υποβάλλεται χωρίς χρονικό περιορισμό (στα πλαίσια χρονικής ισχύος του Ν.4178/2013) και εφόσον απαιτηθεί η υποβολή της βεβαίωσης πράξης υπαγωγής για την έκδοση διοικητικής πράξης από αρμόδιες αρχές ή η έκδοση βεβαίωσης για δικαιοπραξία.
Mε την έκδοση του προεδρικού διατάγματος για την ταυτότητα του κτηρίου θα καθοριστεί κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την υποχρέωση συμπλήρωσης της ταυτότητας κτιρίου για ολοκληρωμένες πράξεις υπαγωγής κατά τις διατάξεις του Ν.4014/2011 για τις οποίες τυχόν δεν θα απαιτηθεί η μεταφορά των στοιχείων των δηλώσεων.

Του Δημήτρη Δελεβέγκου
http://www.capital.gr/news.asp?id=1989266