Ανατροπή για τους αυθαιρετούχους

Αντισυνταγματικός κηρύχθηκε ο νόμος 4014/11 για την «τακτοποίηση» της αυθαίρετης δόμησης. Η απόφαση της ολομέλειας δημοσιεύτηκε χθες, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα και του νέου νόμου, που συντάχθηκε για να αντιμετωπίσει τα νομικά προβλήματα του πρώτου. Tο ΣτΕ έχει δεχθεί την «τακτοποίηση» παλαιών κατασκευών (προ του 1983) και μικρών πολεοδομικών παραβάσεων. Ωστόσο, στον «αέρα» βρίσκονται οι άλλες δύο κατηγορίες αυθαιρέτων (μεσαίες και μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις). Αντισυνταγματικός κηρύχθηκε ο νόμος 4014/11 για την «τακτοποίηση» της αυθαίρετης δόμησης. Η απόφαση της Ολομέλειας δημοσιεύθηκε χθες, βάζοντας τέλος στην «αυθαιρετο-φιλολογία», αλλά εγείροντας και σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα και του νέου νόμου για τα αυθαίρετα. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο απέρριψε την επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος, τονίζοντας ότι μια τόσο δυσμενής για το περιβάλλον ρύθμιση δεν δικαιολογείται από εισπρακτικούς και μόνον λόγους.

Ερμηνεύοντας το άρθρο 24 του Συντάγματος, το ΣτΕ σημειώνει ότι η οικιστική ανάπτυξη πρέπει να γίνεται με χωροταξικό σχεδιασμό ώστε να διασφαλίζονται καλύτεροι όροι διαβίωσης και η λειτουργικότητα των οικισμών. Η νομιμοποίηση (ή η οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση) αυθαιρέτων ανατρέπει και νοθεύει τον ορθολογικό σχεδιασμό, σημειώνει. Το ΣτΕ θεωρεί συνταγματικώς ανεκτή τη δυνατότητα εξαίρεσης από την κατεδάφιση αυθαιρέτων που είχαν κατασκευαστεί προτού θεσπιστούν οι σημερινοί κανόνες (πριν από το Σύνταγμα του 1975), αλλά μόνον ως εξαιρετική ρύθμιση, υπό όρους και σε συνάρτηση με την πολεοδομική επιβάρυνση της περιοχής.

Περνώντας στον Ν. 4014/11, το ΣτΕ κρίνει ότι αντίκειται στο Σύνταγμα, καθώς δεν προβλέπει εξατομικευμένη εξέταση της κάθε αυθαίρετης οικοδομής ως προς το είδος και την ένταση της αυθαιρεσίας και την επίπτωσή της στο συνολικό περιβάλλον.

Ως εδώ, οι θέσεις που καταγράφονται στην απόφαση της Ολομέλειας ήταν αναμενόμενες, καθώς έχουν διατυπωθεί σε παλαιότερες αποφάσεις. Το ΣτΕ προχωράει περαιτέρω και δεν δέχεται ότι εισπρακτικοί και μόνον λόγοι μπορούν να θεμελιώσουν λόγο δημοσίου συμφέροντος, που να δικαιολογεί μια τόσο δυσμενή για το περιβάλλον ρύθμιση. Σημειώνει ότι οι δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες από την εφαρμογή της ρύθμισης δεν αναιρούνται από το «πράσινο ισοζύγιο», καθώς οι πόροι και οι δυνατότητες του Πράσινου Ταμείου έχουν μειωθεί δραστικά. Η απόφαση καταλήγει κρίνοντας αντισυνταγματικό το άρθρο 24 του Ν. 4014/11, δηλαδή όλη τη διαδικασία «τακτοποίησης».

Ποιες είναι οι συνέπειες; Προφανώς η πολιτεία ενέπλεξε εκατοντάδες χιλιάδες αυθαιρετούντες σε μια περιπέτεια. Τυπικά, το κράτος θα έπρεπε να ανακαλέσει όλες τις αποφάσεις «τακτοποίησης» και να επιστρέψει τα πρόστιμα στους πολίτες. Επίσης, θα πρέπει στο εξής να μην εκδίδει καμία κανονιστική πράξη, λ.χ. άδεια δόμησης με βάση τον Ν. 4014/11. Κι αυτό γιατί, αν οποιαδήποτε πράξη του Ν. 4014/11 ή άλλη κανονιστική πράξη που εκδόθηκε σε εφαρμογή του προσβληθεί δικαστικά, θα πρέπει να ακυρωθεί.

Αντ’ αυτού του υπουργείο Περιβάλλοντος επέλεξε τον ίδιο δρόμο, δημιουργώντας ένα νέο νόμο (Ν. 4178/13) για την «τακτοποίηση» αυθαιρέτων και καλώντας τους πολίτες που έχουν ξεκινήσει ή ολοκληρώσει τη διαδικασία με τον Ν. 4014/11 να ενταχθούν με μια απλή αίτηση στο νέο πλαίσιο.

Εξαιρέσεις
Ο νέος νόμος έχει και αυτός προσβληθεί (βλ. «Κ» 8.9.13). Με την κατηγοριοποίηση των αυθαιρεσιών, το υπ. Περιβάλλοντος προσπάθησε να περιορίσει τη «ζημιά», καθώς το ΣτΕ έχει δεχθεί την οριστική εξαίρεση από την κατεδάφιση παλαιών κατασκευών (προ του 1983) και μικρών πολεοδομικών παραβάσεων. Ωστόσο, στον «αέρα» βρίσκονται οι άλλες δύο κατηγορίες αυθαιρέτων (μεσαίες και μεγάλες πολεοδομικές παραβάσεις). Η συνταγματικότητα του νόμου αποδυναμώνεται περαιτέρω από τον πολλαπλασιασμό των εξαιρέσεων (περιπτώσεων που μπορούν να «τακτοποιηθούν» σε περιοχές όπου απαγορεύεται, λ.χ. δάση), αλλά και τη μετατροπή του Πράσινου Ταμείου σε χρηματοδότη κάθε είδους ανάγκης των δήμων. Σε κάθε περίπτωση και ο Ν. 4178/13 θα βρεθεί ενώπιον της Ολομέλειας κι εκεί το ΣτΕ μάλλον θα εξαντλήσει τα περιθώριά του…

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΑΛΙΟΥ

Πηγή: Η Καθημερινή