Το 1968 η πρώτη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων

Περισσότερα από 40 χρόνια μετράει η «ιδέα» της άμεσης ή έμμεσης νομιμοποίησης αυθαιρέτων έναντι οικονομικού ανταλλάγματος. Ωστόσο, από το 1983 έως σήμερα το Συμβούλιο της Επικρατείας ακυρώνει σταθερά κάθε άμεση ή έμμεση προσπάθεια νομιμοποίησης, «μπλοκάροντας» νόμους και υπουργικές αποφάσεις. Για τον λόγο αυτό, η πολιτεία μέχρι το 2009 αρκέστηκε σε ηλεκτροδοτήσεις αυθαιρέτων και άλλες παροχές, διακηρύσσοντας ότι χαράσσει μια «κόκκινη γραμμή» σε σχέση με το παρελθόν. Τα αυθαίρετα, βέβαια, συνέχισαν να υπάρχουν και φυσικά να αυξάνονται…

Η νομιμοποίηση αυθαιρέτων εφαρμόστηκε για πρώτη φορά επί δικτατορίας, στον αναγκαστικό νόμο 410/1968, που προέβλεψε την εξαίρεση από την κατεδάφιση όλων των αυθαιρέτων σε εντός σχεδίου περιοχές (πλην όσων βρίσκονταν σε κοινόχρηστους χώρους). Οι ιδιοκτήτες όφειλαν να τα δηλώσουν σε 6 μήνες, οι οποίοι μέσω διαδοχικών παρατάσεων έγιναν… 11 χρόνια, η δε εισφορά αντιστοιχούσε σε ποσοστό της αξίας του κτιρίου. Είναι προφανές ότι στόχος του νομοθετήματος δεν ήταν η ανακοπή της παράνομης δόμησης, αλλά η απόκτηση εσόδων και βέβαια η καλλιέργεια ενός κλίματος ικανοποίησης του «λαϊκού αισθήματος», επιδίωξη κοινή σε όλες τις ρυθμίσεις του είδους.

Ακολούθησε το 1977 ο Ν. 720, που προέβλεψε και αυτός γενικευμένη εξαίρεση από την κατεδάφιση, αυτή τη φορά και για τα εκτός σχεδίου αυθαίρετα. Ο νόμος εξαίρεσε αυθαίρετα σε αιγιαλό και παραλία, αρχαιολογικούς χώρους, δημόσιες εκτάσεις, δάση κ.λπ. Η εξαίρεση γινόταν με δήλωση του ιδιοκτήτη στην πολεοδομία και καταβολή εισφοράς βάσει τετραγωνικών. Ομως ο βίος του νόμου ήταν μάλλον σύντομος, καθώς το 1980 κρίθηκε αντισυνταγματικός από την Ολομέλεια του ΣτΕ και ακυρώθηκε.

Σημείο αναφοράς
Στη συνέχεια ήρθε ο Ν. 1337/83, έκτοτε σημείο αναφοράς της νομολογίας. Επρόκειτο για την πρώτη (και τελευταία) σοβαρή προσπάθεια ανακοπής της αυθαίρετης δόμησης, καθώς η αντιμετώπισή της εντασσόταν στην ευρύτερης διάστασης Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ). Ο νόμος έδωσε τη δυνατότητα εκτεταμένων πολεοδομήσεων περιοχών αυθαιρέτων, αλλά και νομιμοποίησης μεμονωμένων κατασκευών (εξαιρώντας ευαίσθητες περιοχές), μέσω της δήλωσής τους από τους ιδιοκτήτες τους και της καταβολής του 10% της αξίας του αυθαιρέτου. Εθεσε δε ως όριο την 31.1.1983, μετά την οποία απαγορεύτηκε κάθε νομιμοποίηση. Οι ρυθμίσεις αυτές συμπληρώθηκαν από τον Ν. 1512/85, που έδωσε δυνατότητα εξαίρεσης από κατεδάφιση για μικρές πολεοδομικές παραβάσεις.

Τις δυνατότητες του τελευταίου αυτού νόμου για την εξαίρεση αυθαιρέτων από την κατεδάφιση επιχείρησε να επεκτείνει ο Ν. 3044/02, που κρίθηκε αντισυνταγματικός από το ΣτΕ. Τέλος, ο 3212/03 έδωσε τη δυνατότητα γενικευμένης σύνδεσης αυθαιρέτων με δίκτυα ηλεκτρικού και νερού. Μάλιστα προέβλεπε την εξαίρεση ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών (λ.χ. ρέματα, δάση), αρχαιολογικών χώρων, πρόβλεψη που ουδέποτε τηρήθηκε, αφού δεν έγινε κανένας απολύτως έλεγχος των δηλώσεων!

Η επόμενη ρύθμιση ήταν ο Ν. 3775/09 για τη «ρύθμιση» ημιυπαίθριων και άλλων αυθαίρετων χώρων εντός περιγράμματος νόμιμων κτιρίων. Η ισχύς του διήρκεσε μόλις μερικούς μήνες, καθώς το ΣτΕ διέταξε το «πάγωμά» του. Ακολούθησε ο Ν. 3843/10, πάλι περί ημιυπαιθριων, ο οποίος προέβλεψε ότι τα έσοδα από τη «ρύθμιση» ημιυπαίθριων θα καταλήγουν στο Πράσινο Ταμείο, υπέρ της απόκτησης ελεύθερων χώρων. Είναι η μόνη από τις ρυθμίσεις που έχει κριθεί συνταγματική από το ΣτΕ. Ακολούθησε ο Ν. 4014/11, που επέκτεινε την «τακτοποίηση» σε κάθε είδους αυθαίρετο (με ελάχιστες εξαιρέσεις).

Πηγή: Η Καθημερινή