Η οδός Πανεπιστημίου χωρίς οχήματα και η συνήθης «αντίσταση» στην αλλαγή

Τι κοινό έχουν η Ζυρίχη, το Μόναχο, η Βιέννη, η Κοπεγχάγη, το Αμστερνταμ, το Παρίσι; Ολες αυτές οι πόλεις έχουν εφαρμόσει ένα ευρύ πρόγραμμα απόδοσης του κέντρου τους στους πεζούς παράλληλα με ένα εκτεταμένο δίκτυο δημοσίων συγκοινωνιών, με αποτέλεσμα να προσελκύουν εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο.

Η οδός Πανεπιστημίου όπως την οραματίστηκαν οι Ολλανδοί μελετητές.

Σε μια εποχή που το κέντρο της δικής μας πόλης καταρρέει, παρουσιάζεται μια μοναδική ευκαιρία για την ανασυγκρότησή του και την αντιστροφή της φθίνουσας πορείας, μέσω της υλοποίησης του προγράμματος ανάπλασής του με επίκεντρο την Πανεπιστημίου και την Πατησίων. Σήμερα, σχεδόν όλοι έχουν αποδεχθεί ότι η λύση στο πρόβλημα των μετακινήσεων και της ποιότητας ζωής στις πόλεις δεν θα δοθεί μέσω της διευκόλυνσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου και ότι πρέπει να σταματήσουμε την ολοένα μεγαλύτερη εξάπλωση και προαστικοποίηση της πόλης που συντελεί στην όλο και μεγαλύτερη εξάρτηση από το Ι.Χ. (καθώς οι περιοχές αυτές είναι δύσκολο να εξυπηρετηθούν από τις δημόσιες συγκοινωνίες) και αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας και τους ρύπους. Είναι ανάγκη να υπάρξει μια άλλη προσέγγιση στο πρόβλημα των μετακινήσεων στην πόλη μας. Η ανάπλαση της Πανεπιστημίου αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί.

Μόλις όμως πάει να υλοποιηθεί αυτό για το οποίο όλοι φωνάζουμε και όλοι υποτίθεται συμφωνούμε, υπάρχουν λίγοι που, αν και ειδικοί, είναι έτοιμοι να αναιρέσουν τους εαυτούς τους και να συγκρουστούν με τη λογική, φοβούμενοι καθετί καινοτόμο. Είναι αυτοί που έχουν μάθει να ασχολούνται αποκλειστικά με το πώς θα σχεδιάζουν δρόμους που θα μεγιστοποιούν τις ταχύτητες των αυτοκινήτων με κύριο δείκτη απόδοσης τον αριθμό των αυτοκινήτων και όχι των επιβατών που διέρχονται από μια οδό, αδιαφορώντας το τι είδους πόλη δημιουργούμε. Πάντα βρίσκουν δικαιολογίες και προσχήματα για να μη γίνουν αλλαγές.

Θυμίζουμε τη λεωφορειολωρίδα αντίθετης ροής στην Πανεπιστημίου. Ακούσαμε φωνές, κινδυνολογικές κορώνες, αντιδράσεις για το πώς θα κινούμαστε ανάποδα και ότι τάχα θα σκοτώνεται κόσμος. Σήμερα όλοι γνωρίζουν ότι η καινοτομία αυτή έχει εξοικονομήσει χιλιάδες εργατοώρες με μηδαμινό κόστος και έδωσε ανάσα στο κυκλοφοριακό της πόλης. Ακόμα παλαιότερα, θυμίζουμε την πεζοδρόμηση της Βουκουρεστίου και της Ερμού και πιο πρόσφατα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Πάλι φωνές, πάλι αντιδράσεις, πάλι κινδυνολογίες. Το ίδιο συνέβη με την προσπάθεια καθιέρωσης του συστήματος στάθμευσης σύμφωνα με το οποίο πληρώνουμε για την καταλαμβανόμενη θέση επί της οδού. Συνάντησε και συναντά ακόμα δυσκολίες εφαρμογής σε πολλούς δήμους, παρά το γεγονός ότι είναι παγκόσμια η αποδοχή του ως μέτρου οργάνωσης του συστήματος μεταφορών σε μια πόλη. Μάλιστα, χρειάστηκε να του δοθεί το πιο ανώδυνο και πολιτικά σωστό όνομα της «ελεγχόμενης στάθμευσης» για να μπορέσει να γίνει πιο αποδεκτό.

Στην περίπτωσή μας, η αιχμή της κριτικής αφορά την κίνηση των οχημάτων στο κέντρο. Χωρίς να αμφισβητεί κανείς την ανάγκη ενδελεχούς και αναλυτικής εξέτασης του θέματος, ας δούμε πώς έχουν τα πράγματα. Κατ’ αρχάς η εμπειρία από άλλες πόλεις έχει δείξει ότι τα κυκλοφοριακά προβλήματα μετά την εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος είναι πολύ λιγότερα από αυτά που είχαν αρχικά προβλεφθεί. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις, όπως της Νέας Υόρκης, η κίνηση στους γύρω δρόμους βελτιώθηκε. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, έπειτα από μια αρχική περίοδο προσαρμογής, ένα τμήμα της κυκλοφορίας που βρισκόταν στη γύρω περιοχή «εξατμίστηκε» λόγω της αλλαγής συμπεριφοράς των οδηγών. Στην περίπτωση της πόλης μας, υπήρξε συστηματική ανάλυση των δεδομένων, και τα κυκλοφοριακά μοντέλα που έχουν εκπονηθεί κατέληξαν σε θετικά συμπεράσματα στην κατεύθυνση της ελάχιστης ή μη-επιβάρυνσης των κυκλοφοριακών συνθηκών. Σε ορισμένα σημεία που χρειάζονται προσοχή, θα υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα μέσα από την οριστική κυκλοφοριακή μελέτη.

Στους λίγους αυτούς που συνεχίζουν να αντιδρούν και θα ήθελαν να συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο, θα απαντούσα με τη ρήση του Αϊνστάιν: «Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που χρησιμοποιήσαμε όταν τα δημιουργήσαμε». Η πόλη μας μπορεί να γίνει πολύ καλύτερη για να τη χαιρόμαστε όλοι μας, κάτοικοι, εργαζόμενοι, επισκέπτες. Η παρέμβαση για την ανάπλαση της Πανεπιστημίου θα βοηθήσει καταλυτικά στην προσπάθεια αυτή.

* Ο κ. Στράτος Παπαδημητρίου είναι καθηγητής Συστημάτων Μεταφορών στο Πανεπιστήμιο Πειραιά.

Πηγή: Η Καθημερινή