Εφτασε η ώρα, η Αθήνα έχει τον οδηγό της

Ο πρώτος αρχιτεκτονικός οδηγός της πρωτεύουσας είναι γεγονός και έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο και ουσιαστικό κενό. Να κάτι που πραγματικά έλειπε. Ενας αρχιτεκτονικός οδηγός της Αθήνας. Εικονογραφημένος, εύχρηστος, ευκολοδιάβαστος, συνοπτικός, πυκνός αλλά όχι εξαντλητικός (και επομένως καθόλου κουραστικός).

Προπολεμική όψη της οδού Βασιλέως Ηρακλείου. Στο βάθος, το Μέγαρο Λιβιεράτου στην Πατησίων.

Ο ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Διονύσης Α. Ζήβας είναι ο συγγραφέας της ουσιαστικής αυτής έκδοσης, η οποία βρίσκεται ήδη στα βιβλιοπωλεία από το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς (αρχική τιμή: 20 ευρώ). Αρχιτέκτονας με πλούσια εμπειρία, πυκνό θεωρητικό έργο και αποδεδειγμένη αγάπη για την Αθήνα (έχει τιμηθεί με το βραβείο της Europa Nostra για τη μελέτη προστασίας της Πλάκας), ο κ. Δ. Ζήβας είχε μπροστά του ένα όχι εύκολο καθήκον: να συμπυκνώσει σε 110 σελίδες μεσαίου μεγέθους τις αρχιτεκτονικές αιχμές μιας πόλης με ιστορία 2.500 χρόνων.

Η βασική επιτυχία του οδηγού είναι μια αξιοθαύμαστη ισορροπία ανάμεσα στα αρχαία μνημεία και στην παραγωγή της νεότερης Αθήνας. «Το περιεχόμενο του οδηγού έχει συγκροτηθεί με τρόπο που να εξασφαλίζεται όσο είναι δυνατό μια κάποια “αντικειμενικότητα” στον τρόπο επιλογής των κτιρίων», σημειώνει στην εισαγωγή του ο κ. Δ. Ζήβας. «Για παράδειγμα, σε μια πόλη σαν την Αθήνα, τα μνημεία της αρχαιότητας και των μέσων και των νεότερων χρόνων είναι τα πρώτα που θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στον οδηγό. Από εκεί και πέρα όμως, είναι φανερό πως, με κάποια κριτήρια, πρέπει να επιλεγούν και να ενταχθούν τα σημαντικά κτίρια της σύγχρονης πόλης, αυτής που, από τη στιγμή της ανακήρυξής της πριν από περίπου 180 χρόνια ως πρωτεύουσας του νέου ελληνικού κράτους, άρχισε να παίρνει τη μορφή στην οποία σήμερα δυναμικά έχει καταλήξει».

Εχουν επιλεγεί συνολικά 180 κτίρια και μνημεία με στόχο να δοθούν στον αναγνώστη μερικές βασικές πληροφορίες για τα σημαντικά κτίρια της πόλης, να του θυμίσουν την εικόνα τους και τη σημασία τους και να τον προτρέψουν να τα ξαναδεί τώρα με μια καινούργια ματιά. «Μπορεί έτσι να προκύψει για κάθε αναγνώστη μια νέα, διαφορετική εικόνα για την πόλη στην οποία ζει, για την ιστορία και τον τρόπο που αυτή η ιστορία εικονογραφείται από όσα βλέπει γύρω του».

Οχι ιστορία
Ο συγγραφέας σπεύδει να ξεκαθαρίσει πως ο οδηγός δεν έχει την πρόθεση να αποτελέσει εγχειρίδιο ιστορίας της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής. «Τα ιστορικά, ωστόσο, στοιχεία που κατ’ ανάγκην περιλαμβάνει, παλαιότερα και νεότερα, μπορούν ασφαλώς να συνεισφέρουν στη διατύπωση κρίσεων με ιστορικό περιεχόμενο». Αποφασίστηκε έτσι να περιληφθούν όλα τα αξιόλογα δημοσίου χαρακτήρα κτίρια της πόλης, τα κτίρια με πολιτιστικό χαρακτήρα, δημόσια και ιδιωτικά, εκπαιδευτικά, αλλά και κτίρια ιδιωτικά όπως οι τράπεζες, κτίρια πρεσβειών, τα μεγάλα ξενοδοχεία ή τα κτίρια γραφείων. Πρόκειται κατά κανόνα για κτίρια που σχεδιάστηκαν από γνωστούς αρχιτέκτονες, εξέφρασαν με συνέπεια το πνεύμα της εποχής τους και άσκησαν σημαντική επιρροή. Ή για «αμφιλεγόμενα» κτίρια ή που λειτουργούν ως τοπόσημα ή προέκυψαν από αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Σε πολλές περιπτώσεις οι βασικές πληροφορίες (έτος ανέγερσης, αρχιτέκτονας, περιγραφή) συνοδεύονται και από κατόψεις των κτιρίων.

Εξαιρετική πρωτοβουλία που διευρύνει τη ματιά μας πάνω στην Αθήνα.

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ

Πηγή: Η Καθημερινή